दार्चुला, चैत्र ८ गते ।
बजेट अभावमा निर्माण ठप्प भएको दार्चुला–टिंकर सडकमा सरकारको ध्यान जान सकेको छैन । राजनीतिक र प्रशासनिकस्तरबाट बजेट थपको माग भए पनि अहिलेसम्म माग सम्बोधन हुन सकेको छैन । भारतबाट अतिक्रमित नेपाली भूभाग कालापानी–लिपुलेक–लिम्पियाधुरा क्षेत्र नजिकका छाङरु र टिंकर गाउँ भएर चीनको सिमासम्म जोडिने दार्चुला–टिंकर सडक निर्माण दुई महिनादेखि ठप्प छ ।
दार्चुला–टिंकर सडक निर्माणको जिम्मा नेपाली सेनालाई दिइए पनि बजेट अभावले निर्माण कार्य बन्दप्रायः भएको छ । थप बजेटको माग सम्बोधन हुन नसक्दा राष्ट्रियता प्राथमिकताप्राप्त सडक निर्माणमा अन्यौलता छाएको छ ।
चालु वर्ष २०७९÷८० मा टिंकर सडक निर्माणका लागि सरकारले ९ करोड ५१ लाख रुपैयाँ बजेट सेनालाई उपलब्ध गराएकोमा पुष मसान्तमै अधिकांश बजेट सकिएको छ । बजेट थप्न लागि राजनीतिक र प्रशासनिक स्तरबाट पहल भए पनि अहिलेसम्म बजेट थपिएको छैन ।
नेपाली सेनाले टिंकर सडक निर्माणका लागि चालु वर्षमा २५ करोड रुपैयाँ सरकारसंग माग गरेको थियो । तर, सरकारले नौ करोड ५१ लाख रुपैयाँ मात्रै बजेट उपलब्ध गराएको छ । विनियोजित बजेटबाट यो वर्ष २ किलोमिटर सडक निर्माणको लक्ष्य राखिएकोमा पुष मसान्तसम्म १६ सय मिटर सडक निर्माण सम्पन्न भइसकेको नेपाली सेनाले जनाएको छ ।
सरकारबाट पर्याप्त बजेट उपलब्ध नभएपछि पुष २६ देखि सडक निर्माणमा संलग्न ३ सयभन्दा बढी कामदार घर फर्किएका छन् । अहिले व्यास गाउँपालिकाको वडा नम्बर ३ तुषारपानी र वडा नम्बर २ दुम्लिङमा सडक निर्माणको कार्य भइरहेको नेपाली सेनाका प्रवक्ता कृष्णप्रसाद भण्डारीले बताउनुभयो । यी दुबै स्थानमा सेनाले मेसिन प्रयोग गरी चट्टान फुटाउने कार्य गरिरहेको छ । टिंकर सडक निर्माणमा एक सय सैनिक जनशक्ति र ८० जना श्रमिक कामदारहरुले काम गरिरहेको प्रवक्ता भण्डारीको भनाई छ ।
सरकारले तीन वर्षअघि महाकाली कोरिडोर अन्तर्गतको दार्चुला–टिंकर सडक खण्ड निर्माणको जिम्मा नेपाली सेनालाई दिने निर्णय गरेको थियो । व्यास गाउँपालिकाको वडा नम्बर ३ तुषारपानीदेखि वडा नम्बर १ व्यासको चीन सिमा छुट्याउने १ नम्बर पिल्लरसम्मको ७८ किलोमिटर लामो सडक निर्माणको जिम्मा सेनालाई दिइएको छ ।
अघिल्लो वर्ष २०७७÷७८ मा डिपिआर संसोधन, क्याम्प स्थापना लगायतका प्राविधिक कार्य गरिएकोमा गत वर्ष २०७८÷७९ देखि सडक निर्माण सुरु गरिएको नेपाली सेनाले जनाएको छ । गतवर्ष तुषारपानीदेखि दुम्लिङसम्मको ८ किलोमिटर लामो सडक निर्माण गरिएको सैनिक जनसम्पर्क निर्देशनालयले जनाएको छ । गतवर्ष टिंकर सडक निर्माणमा सेनालाई २२ करोड बजेट दिइएको थियो ।
यो वर्षको विनियोजित बजेट सकिएपछि टिंकर सडक निर्माणमा बजेट थप्न सरकारसंग माग गरिएको छ । तर, सरकारले थप बजेट नदिदा सडक निर्माण नै ठप्प भएको सडक निर्माणमा संलग्न एक सैनिक अधिकृतले बताउनुभयो । ‘यो वर्षको सुरुमै न्युन बजेट दिइयो, विनियोजित बजेट सकिएपछि थप बजेटको माग गरिए पनि अहिलेसम्म सम्बोधन भएको छैन’ सडक निर्माणमा खटिएका ती सैनिक अधिकृतले भन्नुभयो । ‘टिंकर सडकको निर्माण कार्य पूर्ण रुपमा बन्द भएको गलत सन्देश फैलिने डरले तुषारपानी र दुम्लिङ गरी दुई ठाउँमा मेसिनले चट्टान फुटाउने कार्य भइरहेको छ’ उहाँले भन्नुभयो ।
पटक–पटकको माग र छलफलपछि ५ करोड रुपैयाँ बजेट थपिने खवर सुनिए पनि अहिलेसम्म बजेट थपिएको जानकारी फिल्डस्तरमा नपुगेको दार्चुलास्थित सैनिक स्रोतले बतायो । ‘तत्कालै बजेट प्राप्त भएमा सडक निर्माणको कार्य गर्न सकिन्छ तर ढिलोगरी वैशाख–जेठमा बजेट आयो भने काम गर्न सकिदैन’ उक्त स्रोतले भन्यो । चैत्र–जेठको समय सडक निर्माणका लागि उपयुक्त भएको तर अहिले बजेट प्राप्त नभएको स्रोतको भनाई छ ।
कठिन भूबनोट, मौसमी प्रतिकुलता, यार्सागुम्बा संकलनको समय आदिका कारण टिंकर सडक निर्माणमा चुनौतीहरु रहेको व्यास गाउँपालिकाका अध्यक्ष मंगल सिंह धामीले बताउनुभयो । ‘सरकारले समयमै पर्याप्त बजेट नदिदा उच्च महत्व र प्राथमिकताकोे टिंकर सडकले गति लिन सकेको छैन, गाउँपालिकाले पनि दुइपटक टिंकर सडकमा बजेट थप गर्न जिल्ला प्रशासनमार्फत सरकारसंग माग गरेको छ’ उहाँले भन्नुभयो ।
व्यास गाउँपालिकाले गत भदौ १६ गते र फागुन २५ गते जिल्ला प्रशासन कार्यालय दार्चुलामार्फत टिंकर सडक निर्माणमा तत्काल बजेट थप गर्न लिखित माग गरेको छ । तर, स्थानीय सरकारको अनुरोध र सिमाक्षेत्रको आवश्यकतालाई सरकारले सम्बोधन नगरेको गाउँपालिका अध्यक्ष मंगल सिंह धामी बताउनुहुन्छ । ‘सिमाक्षेत्रका आवश्यकता र माग सम्बोधन गराउनका लागि अब सिंहदरबारमै धर्ना दिन जानुपर्ने देखिन्छ’ उहाँले भन्नुभयो ।
बजेट अभावले टिंकर सडक निर्माण ठप्प भएकोबारे दार्चुलाको राजनीतिक नेतृत्वले पनि सरकारको ध्यानाकर्षण गराएको छ । माघ २३ गते पहिलोपटक प्रतिनिधिसभा बैठकमा बोल्दै दार्चुलाका सांसद एवं काग्रेस नेता दिलेन्द्रप्रसाद बडूले पर्याप्त बजेट उपलब्ध गराएर ४ वर्षभित्रै टिंकर सडकको निर्माण गरिसक्न सरकारसंग माग गरेका छन् । ‘देशको स्वाभिमान र सम्वृद्धिसंग जोडिएको महत्वपूर्ण आयोजना भएकोले टिंकर सडकलाई राष्ट्रिय गौरवको योजनामा राख्न’ समेत नेता बडूले माग गरेका छन् ।
पूर्वमन्त्री एवं एमाले नेता गणेश सिंह ठगुन्नाले फागुन ३ गते तत्कालिन अर्थमन्त्री विष्णु पौडेललाई भेटेर टिंकर सडकमा बजेट थप गर्न लिखित माग गरेका थिए । टिंकर सडकमा बजेट थप्ने आश्वासन दिएका अर्थमन्त्री पौडेल आफै जिम्मेवारीबाट बाहिरिएका छन् ।
दार्चुलाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी दीर्घराज उपाध्याय टिंकर सडक राष्ट्रिय महत्व र प्राथमिकताको योजना भएकोले यसबारे आफुले निरन्तर प्रयत्न गर्दैआएको बताउनुहुन्छ । ‘सडक निर्माणमा तिब्रता दिन र बजेट थप गराउन राजनीतिक तहबाट केन्द्रस्तरमै पहल हुनुपर्छ’ एक हप्ताअघि टिंकर सडक निर्माणको स्थलगत अनुगमन गरेर व्यास गाउँपालिका केन्द्र सुन्सेरा क्षेत्र समेत पुगेका प्रजिअ उपाध्यायले भन्नुभयो । आफुले रक्षा सचिव, प्रधानसेनापति र दार्चुला भ्रमण गरेका सबैजसो उच्च नेताहरुलाई टिंकर सडकको आवश्यकता र महत्वबारे जानकारी गराएको उहाँको भनाई छ ।
आफ्नो पार्टी र तत्कालिन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले उच्च प्राथमिकता दिए पनि काग्रेस नेतृत्वको सरकार निर्माण भएदेखि टिंकर सडक ओझेलमा परेको नेकपा एमाले दार्चुलाका जिल्ला अध्यक्ष प्रेम सिंह धामीको भनाई छ । ‘विदेशी प्रभुहरुको दबावमा टिंकर सडक निर्माणले प्राथमिकता नपाएको प्रष्ट छ, विदेशीहरुकै निर्देशनमा टिंकर सडकमा न्युन बजेट विनियोजन गरिएको हो’ उहाँले भन्नुभयो । ‘प्रचण्ड नेतृत्वको वर्तमान सरकारले पनि टिंकर सडकलाई कुनै महत्व र प्राथमिकता दिएको छैन, हामी भने निरन्तर टिंकर सडक निर्माणको विषय उठाइरहन्छौ र संघर्षमै उत्रिन्छौ’ एमाले जिल्ला अध्यक्ष धामीले भन्नुभयो ।
